FONKSİYONEL ORTODONTİK TEDAVİ

Fonksiyonel ortodontik tedaviler büyümekte olan çocuk hastalarda önde olan üst çeneyi veya geride olan alt çeneyi düzeltmek için yapılmaktadır.

Fonksiyonel ortodontik tedaviler, ortodontide ‘Sınıf II ortodontik bozukluk’ dediğimiz problemleri çözmek amacıyla uygulanmaktadır. Bu bozuklukta üst çene önde, alt çene geride veya ikisinin karışımı olabilir (Şekil 1). Fonksiyonel apareyler dişlere yapıştırılan veya hareketli şekilde olabilirler. Dişlere yapıştırılan fonksiyonel apareyler hasta tarafından çıkartılamazlar. Bunlara en iyi örnek Herbst apareyidir. Hareketli fonksiyonel apareyler (Şekil 1) ise hasta tarafından takılıp çıkartılabilmektedir, genellikle alt ve üst çeneye takılan iki parçadan oluşmasına rağmen tek parçadan oluşan tipleri de vardır. Hareketli fonksiyonel apareylerin en çok kullanılan türü Twin Block apareyidir (Şekil 2).

Sol taraftakı fotoğrafta alt çene geriliğine bağlı olarak alt ve üst çene arasındaki farkı görmekteyiz. Sağdaki fotoğrafta ise twin block apareyi ile alt çenenin öne geldiği görülmektedir.

Şekil 1. Geride konumlanmış alt çene. Hareketli fonksiyonel aparey alt çeneyi önde konumlandırarak, üst çeneye geri, alt çeneye ise öne doğru kuvvet uygulamaktadır.

Hareketli fonksiyonel aparey çeşitlerinden olan Twin Block apareyinin ağız içi önden görünümü

Şekil 2. Hareketli fonksiyonel aparey çeşitlerinden olan Twin Block apareyi.

YÜZDE OLUŞTURDUKLARI DEĞİŞİKLİKLER

Her zaman çok belirgin olmasa da yüzde olumlu değişiklikler oluştururlar. Tedavi başarılı olursa geride olan alt çeneyi önde konumlandırarak profilden yüz şeklini olumlu yönde değiştirirler. Aşağıdaki fotoğrafta başarılı bir hareketli fonksiyonel tedavi örneğini görebilirisiniz.

Sol fotoğrafta alt çenenin subnazaleden indirilen dikmeye göre çok geride olduğu görülmekte. Sağ taraftaki profil fotoğrafında ise alt çenenin hareketli fonksiyonel aparey sayesinde öne geldiği görülmektedir.

Şekil 3. Fonksiyonel apareyle yapılan tedavi sonucu alt çenenin öne doğru büyümesi

FONKSİYONEL TEDAVİLERDE BAŞARI

Fonksiyonel tedaviler çoğu zaman başarılı olmaktadır. Nadiren de olsa başarısızlıkla karşılaşılmaktadır. Başarısızlığın temel olarak iki nedeni olabilir. Birincisi, eğer aparey gün içinde doktorunuzun söylediği süre boyunca kullanılmazsa, tedavi başarısızlıkla sonuçlanacaktır. İkinci neden ise genetiktir. Bazı bireyler fonksiyonel aparey tedavisine iyi yanıt vermezler, bu çoğu zaman genetik faktörlerle ilgilidir. Maalesef hangi hastanın bu tedaviye pozitif, hangi hastanın negatif yanıt vereceğini önceden belirlemek imkansızdır. Fonksiyonel apareylerin en etkili olduğu dönem buluğ çağı gelişim atılımı olduğu dönemdir. Bu dönem kızlarda 10-13, erkeklerde 12-14 yaş arasıdır. Belirttiğim yaş aralıkları tahminidir ve tedavi başlama zamanını doktor belirlemektedir. Bazen tedavi başlama zamanını belirlemek için kemik yaşına bakmak gerekir. Özel durumlarda fonksiyonel tedaviler erken yaşta da yapılabilir.

BAŞARISIZLIK DURUMLARINDA NELER YAPILABİLİR?

Tedavinin başarısız olduğu durumlarda Sınıf II ortodontik problemin çözümüne yönelik başka yöntemler de değerlendirilebilir. Diğer seçeneklere örnek olarak aşağıdakiler sayılabilir:

Bu alternatif tedavi seçenekleri için uygun olup olmadığınıza doktorunuz karar verecektir. Eğer çene cerrahi tek seçenek olarak gözüküyorsa, bazı istisnalar hariç tedavi 17-18 yaşına kadar ertelenebilir.

TEDAVİ SÜRESİ

Tedavi süresini etkileyen en önemli faktör var olan problemin boyutudur. Çoğu zaman tedavi 9-12 ayda bitmektedir. Tedavi bittikten doktorunuz apareyi bir süre daha geceleri kullanmanızı isteyebilir. Böylece tedavinin birinci fazı, yani fonksiyonel tedavi fazı bitmiş olur. Artık tedavinin ikinci fazı yani sabit ortodontik tedavi fazına geçilebilir.