Üst Çene Genişletme


Üst Çene Genişletme Tedavisine Genel Bakış

Damak genişletme olarak da bilinen üst çene genişletme tedavisi, dar üst çeneyi genişletmek için tasarlanmış ortodontik bir tedavidir. Amaç, dişler için daha fazla alan yaratarak ve üst ve alt çenelerin kapanışını iyileştirerek çapraz kapanış, çapraşıklık veya gömülü dişler gibi diş sorunlarını düzeltmektir. Tedavi çocuklarda oldukça etkilidir, ancak cerrahi desteği gibi daha özel tekniklerle gençlerde ve yetişkinlerde de kullanılabilir.



Üst Çene Genişletme Tedavisi Nedir?

Üst çene genişletme tedavisi damak genişletme apareyi ile yapılan, dar bir üst çeneyi kademeli olarak genişletmek için yapılan bir tedavidir. Damak genişletme apareyi üst çeneye yerleştirilir ve kontrollü genişletme yoluyla üst çenenin iki yarısını birbirinden ayırır. Bu işlem, üst ve alt dişlerin düzgün bir şekilde hizalanması için gereklidir ve hatta burun boşluğunu genişleterek nefes almayı iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Damak genişletme apareyleri, çene kemikleri hala gelişmekte olduğu için çocuklarda başarılı bir şekilde ve yaygın olarak kullanılır. Gençlerde ve yetişkinlerde de aynı tedavi uygulanabilir, ancak yetişkinlerde kemikler zaten kaynaşmış olduğundan genellikle cerrahi destek gerekir.

Üst çene genişletme tedavisi ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için Clinical Orthodontics and Research dergisinde yayınlanmış olan Maxillary expansion: a meta analysis makalesini okumanızı öneririm.

Çocuklarda Üst Çene Genişletmenin Faydaları

Ortodontik tedavinin, özellikle de üst çene genişletmenin çocukluk döneminde yapılmasının en önemli avantajlarından biri, doğal büyüme süreçlerinden yararlanabilmektir. İki ayrı kemikten oluşan üst çene, ergenlik sonrasına kadar tam olarak kaynaşmaz. Erken tedavi, ciddi çapraşıklık, yanlış hizalama ve hatta daha invaziv cerrahi prosedürlere ihtiyaç duyulması gibi gelecekteki komplikasyonları önleyebilir.

Damak genişleticiler gibi üst çene genişleticiler genellikle kemiklerin hala esnek olduğu erken yaşlarda önerilir. Bu erken müdahale, tedavi süresini kısaltabilir ve daha sonra karmaşık ortodonti ihtiyacını azaltabilir.

Erken yaşta yapılan ortodontik tedavilerle ilgili daha ayrıntılı bilgi almak için Erken Ortodontik Tedaviler yazımı okumanızı öneririm.

Üst Çene Genişletme ile Tedavi Edilen Durumlar

Üst çene genişletme, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi diş rahatsızlığı için önerilir:

  • Üst çene darlığı (çapraz kapanış-crossbite): Üst çene alt çeneye kıyasla çok darsa, üst arka dişlerin alt dişleri bir kapak gibi örtmek yerine içlerine kapandığı çapraz kapanışa neden olabilir.
  • Çapraşıklık: Daimi dişlerin düzgün bir şekilde sürmesi için yeterli alan olmadığında, üst çene genişletmesi ek alan yaratarak dişlerin doğal bir şekilde hizalanmasını sağlayabilir.
  • Gömülü Dişler: Bir dişin komşu dişler tarafından sürmesinin engellendiği durumlarda damak genişletme, dişin kendi başına çıkması için alan yaratılmasına yardımcı olabilir. Bu genellikle gömülü olma eğiliminde olan köpek dişleri için gereklidir.
  • Nefes alma: Üst çene genişletmesi ayrıca burun kanallarını genişleterek bireylerde hava akışını iyileştirebilir ve daha kolay nefes almayı kolaylaştırabilir.

Damak Genişletici Çeşitleri

Hastanın yaşına, ihtiyaçlarına ve çene durumuna bağlı olarak çeşitli damak genişletici tipleri kullanılabilmektedir:

  • Çıkarılabilir Damak Genişletici: Bu tip bir tutucu gibi görünür ve sadece hafif genişlemenin gerekli olduğu hafif vakalar için kullanılır.
  • Hızlı Damak Genişletici (RPE): Bu sabit aparey üst arka dişlere takılır ve damağı günde 0,5 milimetre hızla genişletmek için merkezi bir vida kullanır. Genellikle çocuklarda ve ergenlerde kullanılır ve genişlemenin tamamlanması üç ila altı ay sürer.
  • Cerrahi Destekli Hızlı Damak Genişletici (SARPE): Kemiklerin zaten kaynaşmış olduğu durumlarda (tipik olarak yetişkinlerde) cerrahi destekli sabit bir genişletici kullanılır. Önce damak genişletme apareyi ağıza simante edilmekte, sonra kortikotomi ismi verdiğimiz cerrahi işlem uygulanmaktadır. Bu tedavinin daha erken yaşlarda yapılan sabit (hızlı damak genişletici) damak genişletme apareyinden cerrahi operasyon dışında farkı yoktur. 
  • İmplant Destekli Genişletici: Bu tip damak genişletme apareyleri gençler ve yetişkinler için daha uygundur. Kuvveti dişler yerine doğrudan dört ortodontik implana uygular, bu da tam gelişmiş kemik vakalarında daha hassas ve kontrollü genişlemeye olanak tanır. Kemik gelişimi tamamlanmış hastalarda kortikotomi ameliyatı ile kombile edilebilir.

Üst Çene Genişleticiler Nasıl Çalışır?

Damak genişleticiler, üst çenenin iki yarısına kuvvet uygulayarak onları kademeli olarak ayırır. Damak genişledikçe, genişlemenin yarattığı boşlukta yeni kemik oluşur. Bu süreç genellikle çocuklar için iki ila üç ay sürer, ancak yetişkinler için bir yıla kadar sürebilir.

Çocuklarda üst çenenin iki yarısı tam olarak kaynaşmamıştır, bu da genişlemeyi kolaylaştırır. Kemikleri tamamen gelişmiş olan yetişkinler için süreç daha karmaşıktır ve genellikle daha uzun tedavi süreleri gerektirir.

Üst Çene Genişletme Sırasında Sizi Neler Bekler?

Damak genişletici kullanırken, siz veya çocuğunuz ilk birkaç gün, özellikle genişletme anahtarını çevirdikten sonra hafif rahatsızlık hissedebilirsiniz. Yaygın yan etkiler şunlardır:

  • Geçici diş veya baş ağrısı.
  • Tükürük üretiminde artış.
  • Konuşma güçlüğü.
  • Ön dişler arasında zamanla düzelecek olan aralıklar.

Genişletme işleminden sonra cihaz yerinde kaldığından, bu yeni oluşan kemiğin stabilize edilmesine yardımcı olur ve çenenin orijinal konumuna geri çekilmemesini sağlar.

Riskler ve Komplikasyonlar

Üst çene genişletme genellikle güvenli olsa da, özellikle yetişkinlerde bazı riskler ve komplikasyonlarla birlikte gelir. Bunlar şunları içerir:

  • Yetişkinler için daha uzun tedavi süreleri: Yetişkin kemikleri tamamen şekillenmiş olduğundan, istenen genişlemeyi elde etmek daha uzun sürer.
  • Geçici yan etkiler: Hafif ağrı, peltek konuşma, salya akması ve baş ağrısı gibi. Ağız apareye uyum sağladıkça bu etkiler tipik olarak azalır.
  • Ön dişler arasında boşluk: Damak genişlemesi geçici olarak ön dişler arasında boşluklar oluşturabilir. Bu durum ortodonti ile düzeltilebilir.


Hastalara ayrıca kötü tat veya kokuya yol açabilecek plak birikimini önlemek için genişleticilerini günlük olarak temizlemeleri tavsiye edilir.

Erken Tedavinin Önemi

Genellikle yaşamın ilerleyen dönemlerinde karmaşık müdahalelerden kaçınmak için damak genişleticilerle erken tedavi önemlidir. Çocuklarda üst çene genişletme, diş çekimi ve şiddetli aşırı çapraşıklık olasılığını azaltabilir. Ayrıca, üst çenenin genişletilmesi estetiği iyileştirir ve gülüşü genişletir.

Üst çene genişletme burun kanallarını genişleterek hastaların burunlarından nefes almalarını kolaylaştırdığı için nefes alma da iyileşir.

Sonuç

Üst çene genişletme, birçok diş ve iskelet sorununu çözebilen çok yönlü bir ortodontik tedavidir. Tedavi en çok çocuklarda etkili olsa da, gençler ve yetişkinler de SARPE ve implant destekli genişleticiler gibi gelişmiş tekniklerden faydalanabilir. Yanlış kapnışları düzeltme, çapraşıklığı giderme, çapraz kapanışı çözme ve hatta nefes almayı iyileştirme kabiliyetiyle damak genişletme, ortodontik tedavide çok önemli bir rol oynar.