Ortognatik Cerrahi
Ortognatik Cerrahi Nedir?
Birçok durumda, kapanış problemleri ve diş çapraşıklıkları tek başına ortodontik tedavi ile düzeltilebilir. Ancak bazı durumlarda, iskeletsel ve dişsel düzensizlikler yalnızca diş telleri ile çözülemeyecek kadar şiddetli olabilir. Bu gibi durumlarda ortodontik tedavinin çene cerrahisi olarak da bilinen ortognatik cerrahi ile desteklenmesi gerekir.
Ortognatik cerrahi kulağa korkutucu gelse de, son yıllarda tekniklerdeki gelişmeler hem ameliyat sürelerini hem de ameliyat sonrası iyileşme dönemini önemli ölçüde kısaltmıştır.
Ortognatik cerrahi ile ilgili Mayo Clinic’in makalesini okumak için tıklayın.
Ortognatik Cerrahi Kimlere Yapılabilir?
Ciddi kapanış sorunları ve yüz asimetrisi olan hastalar ortognatik cerrahi için adaydır. Çene cerrahisi, çenelerin önde/geride olması, doğumsal defektler veya asimetrik yüz gibi estetik kaygıları giderebilir. Aynı zamanda yanlış pozisyonda olan çenelerin oluşturduğu çiğneme, uyku ve fonksiyonel problemler de çözülmektedir.
Ortognatik cerrahi ile tedavi edilen bozukluklar:
- Açık kapanış
- Alt veya üst çenenin ilerde konumlanması
- Alt veya üst çenenin geride konumlanması
- Obstruktif uyku apnesi
- Ciddi kapanış problemleri
- Yüzde asimetriler
- Alt ve üst dudağın kapanmaması veya zorlanarak kapanması
- Dudak ve damak yarıkları
- Aşırı diş eti görünümü
- Ağız solunumu
- Yüz travması
Tedaviye Ne Zaman Başlamalısınız?
Her hastanın ihtiyaçları farklı olabilir. Burada genelleme yaparak prosedürlerin nasıl yapıldığına kısaca değineceğim. Ortodontistiniz sizi muayene ettikten ve ortognatik cerrahi olmanız gerektiği kararı alındıktan sonra ilk yapılması gereken tel tedavisine başlamadan önce diş hekimi kontrolünden geçip herhangi bir çürük ve diş eti probleminizin olup olmadığının öğrenmektir.
Tüm diş tedavileriniz tamamlandığında, ortodontik tedaviye (metal diş teli, şeffaf diş teli veya şeffaf plak) başlamaya hazır olacaksınız. Ortodontistiniz tedavinizi planlamak için çeşitli röntgenler (panoramik, lateral sefalometrik, posteroanterior kafatası, el-bilek röntgenleri, 3D tomografi, MR) isteyebilir. Ağız içi ölçüleriniz ve fotoğraflarınız alındıktan sonra ortodontist, verilere (röntgenler, fotoğraflar ve alçı modeller) dayanarak bir tedavi planı oluşturacaktır. Bu plan üst çene genişletme, üst veya alt çeneden diş çekimi veya diğer prosedürleri içerebilir. Planlama tamamlandıktan sonra ortodontik tedaviniz başlayacaktır. Ortodontik tedavilerle ilgili yazımızı okumak için tıklayın. Ortodontik tedavinin amacı sizi ameliyata hazırlamaktır. Bir hastanın ortognatik cerrahi için hazırlanması genellikle 12 ila 24 ay arasında sürer, ancak bu süre büyük ölçüde değişebilir.
Ameliyat için hazır olduğunuzda, başlangıçta çekilen röntgenler, diş ölçüleri ve fotoğraflar tekrarlanacaktır. Bu kez ortodontistiniz bu verileri size özel bir ameliyat planı oluşturmak için kullanacaktır. Bu arada cerrah ile bir ameliyat randevusu ayarlanır. Ortodonti uzmanı planlanan hareketlere göre bir cerrahi splint (kalıp) hazırlayacak ve ameliyat sırasında cerrah çeneleri ortodontistin hazırladığı cerrahi splinte göre hareket ettirecektir. Genellikle 2 ila 4 saat süren ameliyattan sonra 1 ila 2 gün hastanede kalacaksınız (bu karar cerrah tarafından verilecektir). Ameliyatın ardından ortodontik tedaviniz genellikle 5 ila 12 ay daha devam edecektir, ancak bu sürenin önemli ölçüde değişebileceğini unutmayın.
Ortognatik Cerrahi: Süreç ve Planlama
Ortognatik cerrahi tek seferlik bir olay değildir; ameliyattan önce ve sonra ortodontik tedaviyi içeren çok aşamalı bir süreçtir. Tüm süreç, kapanış bozukluğunun ciddiyetine bağlı olarak iki ila üç yıl kadar sürebilir.
Süreç
Süreç, dişlerinizi ameliyat için hizalamak üzere diş telleri veya şeffaf plaklarla ameliyat öncesi ortodonti ile başlar. Bu aşama genellikle 12 ila 24 ay arasında sürer. Diş telleri dişleri hizaladıktan sonra, maksiller osteotomi (üst çene ameliyatı), mandibular osteotomi (alt çene ameliyatı) veya genioplasti (çene ameliyatı) gibi teknikler kullanılarak üst veya alt çeneyi ya da her ikisini yeniden konumlandırmak için ameliyat yapılır.
Ortognatik Cerrahi ile Tedavi Edilen Durumlar
Ortognatik cerrahi, çenede fonksiyonel sorunlara ve estetik kaygılara yol açabilen iskeletsel uyumsuzlukları düzeltmek için yapılır. Tedavi edilen yaygın sorunlar şunlardır:
- Yarık dudak ve damak, Pierre Robin dizisi (küçük alt çene) ve doğumla ilgili diğer çene deformiteleri gibi doğuştan gelen durumlar,
- Ters kapanış, çapraz kapanış, asimetri ve açık kapanış vs. gibi maloklüzyonlar,
- Hormonal dengesizliklerin neden olduğu aşırı çene büyümesi gibi büyüme bozuklukları,
- Travma, yüz kırıkları veya tümörlerden kaynaklanan çene sorunları,
- Çenelerin yeniden konumlandırılmasının uyku sırasında hava yolunu iyileştirebileceği obstrüktif uyku apnesi (OSA) gibi uyku bozuklukları.
Ortognatik Cerrahi için Hazırlık
Çene ameliyatından önce, ameliyat öncesi kapsamlı bir çalışma gereklidir. Bu, yukarıda bahsettiğim gibi çenelerinizin 3 boyutlu bir modelini oluşturmak için kullanılan röntgenleri, BT taramalarını ve diş ölçülerini içerir. Bazı durumlarda, süreci hızlandırmak için bilgisayar rehberliğinde tedavi planlaması ve geçici ortodontik ankraj cihazları kullanılabilir.
Ameliyat öncesi genellikle sıvı bir diyet uygulaması ve prosedür için genel anestezi alınması gerekir. Cerrah, çeneleri yeni pozisyonlarında sabitlemek için küçük plakalar, vidalar ve lastikler kullanacaktır.
Ortognatik Cerrahi Prosedürlerleri
- Maksiller Osteotomi (Üst Çene Cerrahisi): Üst çenenin geride olduğu durumlarda veya açık kapanış veya çapraz ısırma gibi durumları tedavi ederken, cerrah üst çeneyi bir ünite olarak hareket ettirir. Cerrah daha sonra bunu plakalar ve vidalarla sabitler.
- Mandibular Osteotomi (Alt Çene Cerrahisi): Bu, geride veya önde konumlanmış bir alt çeneyi tedavi etmek için kullanılır. Cerrah çeneyi azı dişlerinin arkasından keser, öne veya arkaya kaydırır ve plakalar ve vidalarla sabitler.
- Çift Çene Ameliyatı: Bazen hem üst hem de alt çenenin kapsamlı bir şekilde düzeltilmesi için ameliyat gerekir.
- Genioplasti (Alt Çene Ucu Cerrahisi): Genellikle mandibular osteotomi ile birlikte yapılan bu ameliyat, çene ucu yeniden konumlandırmak için yapılır.
Ameliyat Sonrası Bakım ve İyileşme
Ameliyattan sonra hastalar genellikle bir ila iki gün hastanede kalırlar. İyileşme döneminde şişlik, ağrı yönetimi ve sıvı diyetler yaygındır. İyileşme zaman alır ve çenenin tamamen iyileşmesi 12 haftaya kadar sürebilir. Bu süre zarfında diş telleri kapanışı düzeltmeye devam eder ve ek ortodontik tedavi 6 ila 12 ay sürebilir.
Hastalar ayrıca ameliyattan sonra kasların yeni çene pozisyonuna uyum sağlamasına yardımcı olmak için ağızlarına 1-3 ay süreyle son ameliyat splintini ve lastik takarlar. Diş telleri çıkarıldıktan sonra, hastalar dişlerin yeni pozisyonunu korumak için retainerlar takmalıdır.
Ortognatik Cerrahinin Riskleri
Ortognatik cerrahi, kapanış bozukluklarını, yüz estetiğini ve genel fonksiyonu önemli ölçüde iyileştirebilirken, her büyük ameliyatta olduğu gibi bazı riskleri de beraberinde getirir. Bu riskleri özetleyecek olursak:
- dişlerde olası hasar,
- kemik iyileşmesinde sorunlar,
- çene eklemi sorunları,
- yanaklarda ve alt dudakta uyuşma,
- ek ameliyatlara ihtiyaç duyulması,
- Ağzınızı eskisi kadar geniş açmakta zorlanabilirsiniz,
- Çene ameliyatınıza neden olan orijinal ısırma sorunu potansiyel olarak geri dönebilir,
- Yara izi oluşma ihtimali vardır.
Ancak ameliyat başarılı olduğunda estetik, uyku apnesi, çiğneme güçlükleri ve konuşma sorunları gibi sorunlarda kalıcı rahatlama sağlayabilir.
Vakalar
Burada yüz profilinin, gülümsemenin ve kapanışın nasıl değiştiğini gösteren bazı ortognatik cerrahi vaka örnekleri yer almaktadır. Öncesi ve sonrası fotoğrafları, ameliyatla elde edilen çene pozisyonunu, yüz simetrisi ve genel estetikteki dramatik iyileşmeleri açıkça göstermektedir. Bu görüntüler ortognatik cerrahinin hem görünüm hem de işlev üzerinde yaratabileceği olumlu etkiyi vurgulamaktadır.
Sonuç
Ortognatik cerrahi, hem ortodontik hem de cerrahi uzmanlığı içeren karmaşık, çok adımlı bir süreçtir. Çene ve yüzün hem işlevini hem de görünümünü önemli ölçüde iyileştirebilir, ancak tedavi ve iyileşme için uzun vadeli bir kooperasyon gerektirir. Teknolojideki ilerlemeler sayesinde ameliyat daha verimli kolay hale gelmiş, iyileşme süreleri kısalmış ve hastalar için daha iyi sonuçlar elde edilmeye başlanmıştır.
