Gömülü Diş ve Tedavi Yöntemleri

Gömülü Diş Nedir?

Gömülü diş yaygın bir diş problemidir. Gömülü diş, basit olarak sürme zamanı gelmesine rağmen ağıza sürememiş, çene kemiği içinde gömük kalan diştir. Dişler, açılı olarak sürdüğünde veya başka bir dişin hareket ederek ihtiyaç duyduğu diş boşluğuna girdiğinde gömük kalabilirler. Gömülü bir diş, çevresindeki dişlerin köküne veya kuronuna zarar verebilir. Hasar şiddetliyse ve tedavi edilmezse, gömülü diş komşu dişin sallanmasına ve kaybına neden olabilir.

Ağzımızda bulunan neredeyse her diş gömük kalabilir. En sık gömük kalan dişler sırasıyla 20 yaş dişleri, üst köpek dişleri, alt köpek dişleri ve alt/üst küçük azı dişleridir. Gömük kalan 20 yaş dişlerinin tedavisi genellikle cerrahi operasyonla alınmasıdır. Çünkü çoğu zaman 20 yaş dişleri fonksiyona katılmaz ve enfeksiyon, ağrı, komşu dişlerde çürük oluşturma gibi çeşitli problemlere neden olabilirler.

Sınıflandırma

Gömük dişler bazen yarı gömülü, bazen de tam gömülü olabilirler. Yarı gömülü dişlerin bir kısmı ağız ortamına sürmüştür, oysa tam gömülü dişler tamamen kemik içindedirler.

Birden fazla diş gömülü olabilir. Ortodontistlerin en sık tedavi ettiği gömük diş üst daimi köpek dişleridir. Gömülü köpek dişleri damakta bulunabilir, yanağa/dudaklara doğru sürmeye çalışabilir veya hatta etrafındaki dişlere ciddi şekilde zarar verebilir.

Gömülü Dişlerin Sınıflandırılması

Gömülü dişler için farklı sınıflandırmalar önerilmiştir. Bu konuyla ilgili European Journal of Dentistry’de 2017 yılında yayınlanmış Frequency of impacted teeth and categorization of impacted canines: A retrospective radiographic study using orthopantomograms makalesine göz atabilirsiniz.

Gömülü dişleri dişin açısına göre aşağıdaki şekilde sınıflandırabilir:

• Kısmi sürmüş diş: Bir diş, genellikle açısı ve başka bir dişe yakınlığı nedeniyle diş etinden tam olarak çıkamadığında kısmı sürmüş diş olarak sınıflandırılır.
• Açısal olarak gömük diş: Adından da anlaşılacağı gibi, bu tip gömüklük durumunda, diş kemik içinde açılı bir şekilde hareket eder ve bu nedenle süremez.
• Dikey gömüklük: Bir diş doğru açıda sürdüğünde ancak komşu dişe çok yakın olduğunda meydana gelir.
• Yatay gömüklük: Bir diş yatay açıda olarak sürmeye çalıştığında ve komşu bir dişe zarar verme riski taşıdığında ortaya çıkar.

Dişlerin Gömülü Kalma Nedenleri

Dişlerin gömük kalmasının birçok nedeni vardır. Çoğu zaman süt dişlerinin erken kaybı sonucu komşu dişlerin boşluğa doğru yürüyüp alttan gelecek olan dişin önünü kapatması dişin gömük kalmasına neden olmaktadır. Bu yüzden süt dişi erken kaybedildiği zaman mutlaka dişin boşuluğunu koruyacak ‘yer tutucu’nun yapılması gerekir. Diğer nedenler ankiloz dediğimiz dişin kemiğe yapışık olduğu durumdur, ankiloz dişler hareket ettirilemezler. Bunların dışında travma, enfeksiyon, genetik gibi faktörler dişin gömük kalmasına neden olabilmektedir.

Dişinizin Gömülü Olduğunu Nasıl Anlarsınız?

Birçok kişi diş hekimini ziyaret edene kadar gömülü bir dişi olduğunun farkında değildir. Muayene veya röntgen sonucu dişin gömük kaldığı konfirme edilebilir.

Bazen de gömük dişten dolayı ağrı veya şişme olabilir. Baş ağrısı veya ağız açma kısıtlılığı görülebilir.

Ortodonti Gömülü Dişlere Nasıl Yardımcı Olur?

Ortodontik tedavi, gömülü diş de dahil olmak üzere bir dizi diş ve sağlık sorununu çözebilir.

Gömülü Dişlerin Tedavi Yöntemleri

Gömük 20 yaş dişleri, problem oluşturuyorsa tedavisi dişin çekimidir. Diğer gömük dişler hastanın estetik ve fonksiyonel beklentilerini, dişin pozisyonunu, hastanın genel sağlık durumunu göz önünde bulundurularak ortodontik tedavi ile ağız ortamına sürdürülebilir. Gömük dişlerin sürdürülmesi için yapılan tedavi diğer rutin ortodontik tedavilere benzer şekilde yapılmaktadır. Tedavinin belli aşamasında gömük dişin üzeri cerrahi operasyonla açılır ve dişin üzerine sürdürmek için kuvvet uygulayabileceğimiz küçük ‘buton’ yapıştırılır. Ameliyattan sonra dişe hafif ve sürekli kuvvetler uygulayarak diş sürdürülmeye çalışılır. Diş teli tedavileri ile ilgili daha fazla bilgi almak için Ortodontik Tedaviler yazımızı inceleyebilirsiniz.

Eğer detaylı inceleme sonucu dişin sürdürelemeyecek konumda olduğu belirlenirse duruma göre gömük diş çekilebilir veya yerinde bırakılabilir. Gömük diş ağız ortamına sürdürüldükten sonra diğer dişleriniz gibi gönül rahatlığıyla kullanabilirsiniz 🙂

Yukarıda anlattığım gömük diş sürdürme tedavisini çoğu zaman gömük köpek dişlerine yapılmaktadır. Çünkü 20 yaş dişlerinden sonra en sık gömük kalma yüzdesi köpek dişlerine aittir ve köpek dişleri hem fonksiyonel hem de estetik anlamda ağızdaki en önemli diştir.

Birazcık köpek dişleri ve gömülü kalma durumları ile ilgili konuşalım. Üst çenemizdeki köpek dişleri normalde 13 yaş civarı sürmektedir. Köpek dişi ağızda son süren daimi diştir. Bu yüzden yerinin korunması gereklidir, yani yerine gelecek olan süt dişi erken kaybedilmemelidir. Kaybedilirse bile mutlaka yer tutucu yapılmalıdır. Sürecek olan köpek dişi yer bulamazsa gömük kalacaktır.

Gömük dişler pozisyonları iyi değerlendirilse genellikle tedaviye iyi yanıt vermektedirler. Düşük ihtimal de olsa tedavinin başarısız olabileceğini unutmayın. Gömük dişlerin ankiloz dediğimiz (dişin kemiğe yapışık olması durumu) durumlarda sürdürülmesi imkansızdır. Çünkü ankiloz dişler hareket ettirilemezler. Ankiloz teşhisi en iyi gömülü dişlere diş telleri ile hareketler uygulanarak belirlenir. Bu gömülü köpek dişlerinin ankiloz riski, kişi yaşlandıkça artar.

Maalesef dişin ankiloz olup olmadığı önceden belirlemek olanaksızdır.

Erken Dönem Tedavi

Bir diş hekimi veya ortodontist gömülü bir köpek dişini erken yaşta teşhis edebilir. Tedavi ile diş gömülü kalma riski azaltılabilir. Daimi bir dişe sürme şansı vermek için bir süt dişinin veya daimi başka bir dişin çekilmesi gerekebilir. 

Gömülü bir diş ne kadar erken teşhis edilirse, dişe veya onu çevreleyen dişlere zarar vermeden (veya kaybetmeden) sorunu çözme şansı o kadar artar.

Bazen ortodontik tedavi ile gömülü dişler tedavi edilemez. Bazen hastanın yaşı, dişin pozisyonu, tedavi zorluğu ve maliyeti gibi faktörler göz önünde bulundurularak gömülü dişin tedavisinde vazgeçilebilir.

Erken Tanı Önemlidir

Çocuklar mutlaka yedi yaşından itibaren ortodonti uzmanına muayene ettirilmelidir. Bazı problemler erken yaşta tespit edilip kolayca çözülebilir. Mutlaka yedi yaş civarı panoramik röntgen alınmalı dişlerin sürme yönleri değerlendirilmelidir. Bazen köpek dişini sürme yolunda oluşan fazla diş bile köpek dişinin gömük kalmasına neden olabilir.